«معبد آناهیتا» تخت جمشید غرب ایران است

به گزارش ایرسا آنلاین به نقل از ایسنا، مصطفی ده پهلوان در حاشیه اجرای عملیات کاوش باستان شناسی در معبد آناهیتا کرمانشاه با بیان اینکه پس از دو دهه وقفه، فعالیت‌های باستان‌شناسی در معبد آناهیتا کنگاور از سر گرفته شده، اظهار کرد: این فعالیت‌ها با حمایت امور پایگاه‌های کشور و اداره کل میراث فرهنگی استان کرمانشاه با سه هدف اصلی شامل ساماندهی محوطه، خواناسازی بخش‌های مبهمی از محوطه و اجرای کاوش‌های مختصر انجام شد.

وی به وجود برخی ابهامات در معبد آناهیتا اشاره کرد و افزود: می‌خواهیم بدانیم که این محوطه باستانی مهم در غرب کشور یک نیایشگاه باستانی مربوط به دوره اشکانی بوده و یا یک کوشک ناتمام از دوره ساسانیان یا هر نوع سازه دیگر و دقیقا کاربری آن چه بوده است.

سرپرست تیم کاوش باستان شناسی در معبد آناهیتا کرمانشاه تصریح کرد: به جرات می‌توان گفت مجموعه‌ای که امروز موسوم به معبد آناهیتا کنگاور است، بگونه‌ای تخت جمشید غرب ایران است. در این بنا بعد از تخت جمشید و پاسارگاد بیشترین حجم استفاده از مواد و مصالح سنگی را داریم که هدف آن ساخت یک بنای عظیم در زمان خودش بوده است.

وی تاکید کرد: ابهامی که در مورد این بنا وجود دارد، هم در مورد زمان ساخت آن و هم در مورد نوع کاربری آن است که باعث ایجاد اختلاف‌نظرهایی بین باستان‌شناسان بزرگی همچون مرحوم کامبخش فرد و مرحوم مسعود آذرنوش شده است، لذا امیدواریم در پژوهش‌های بعدی با استفاده از توان و تجربه همکاران در حوزه‌های میان دانشی بتوانیم گام جدی را برای مشخص کردن این ابهامات برداریم.

ده پهلوان اضافه کرد: متاسفانه مجموعه معبد آناهیتا در طول تاریخ اتفاقات و تجربیات تلخی را پشت سر گذاشته، چرا که از سده‌های سوم و چهارم هجری و بعد در دوره سلجوقی مردم ساخت و سازهای زیادی را روی این بنای عظیم داشته‌اند و برای ساخت واحدهای مسکونی خود نیز از مصالح محوطه استفاده می‌کردند.

وی با بیان اینکه معبد آناهیتا امروز در میان مردم کنگاور به «گچ کَن» معروف است، گفت: این نام به معنی جایی است که از آن گچ تهیه می‌کردند، زیرا سالیان سال ستون‌ها، سرستون‌ها و بلوک‌های سنگی معبد را به آهک و گچ تبدیل کرده و برای اندود کردن خانه‌های خود از آن استفاده می‌کردند، به همین دلیل این بنا آسیب‌های جدی دیده و دخل و تصرفات زیادی را در طول هزار سال گذشته به خود دیده است. در معماری بنا دست برده‌اند و معماری اصیل آن را دچار آشفتگی کرده‌اند.

 

سرپرست گروه کاوش‌های باستان‌شناسی در معبد آناهیتای کنگاور ادامه داد: امروز ما باستان‌شناسان باید از تمام توان و تجربه خود و همکاران رشته‌های مختلف استفاد کرده و تمام مداخلاتی که در این بنا شده را شناسایی و تشخیص دهیم تا به این شکل به هسته اصلی بنا پی ببریم. اینکه چه نوع ساختار و پلان و کاربردی داشته و کیفیت و مصالح به کار رفته در آن چگونه بوده است. لذا امیدوارم پژوهش‌های آتی بتواند این تاریکی و ابهامی که وجود دارد را روشن کند.

وی خاطرنشان کرد: با انجام این کاوش‌ها، می‌توان امید داشت که این محوطه که در نوع خود کم نظیر است، تبدیل به محوطه‌ای از جنس باستان شناسی شهری شود تا گردشگران و مسافران زیادی را به سوی خود جذب کند. البته این مستلزم این است که ما بسترهای بازدید گردشگران همچون مبلمان، ساماندهی محیط و اجرای کاوش‌های باستان شناسی را در آن داشته باشیم.

ده پهلوان ادامه داد: امروز ممکن است مردم کنگاور خصوصا کسانی که در اطراف معبد آناهیتا زندگی می‌کنند، این بنا را به عنوان یک مزاحم بدانند، چراکه قوانین و ضوابط میراث فرهنگی محدودیت‌هایی را برایشان ایجاد کرده، اما این محوطه این ظرفیت را دارد که به یک سرمایه اقتصادی برای مردم شهر تبدیل شود تا از محل گردشگری آن مردم به یک رفاه اقتصادی هم برسند و آن زمان درک خواهیم کرد که چه سرمایه عظیمی در شهر کنگاور وجود دارد و باید از آن بیشتر مراقبت کرد. شک نداریم که این اثر می‌تواند سرمایه اقتصادی و اجتماعی فراوانی برای مردم زاگرس مرکزی باشد.

وی در ادامه در پاسخ به سوالی در خصوص کاوش‌های مورد نیاز برای این محوطه باستانی هم گفت: معبد آناهیتا محوطه‌ای عظیم است که در کاوش‌های امسال صرفا بخش‌هایی از معماری معاصر در آن کاوش شد. به نظر می‌رسد این محوطه به حدود ۵۰ فصل کاوش نیاز دارد تا به سرانجام خوبی برای آن برسیم. البته کاوش‌های باستان‌شناسی هم زمانبر است و هم دقت ویژه‌ای نیاز دارد تا آسیب‌های بیشتری به بنا وارد نشود.

 

باید به معبد آناهیتا توجه ویژه‌ای شود 

مرتضی گرواند مدیر پایگاه ملی معبد آناهیتا نیز در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، اظهار کرد: پس از ۲۲ سال وقفه، امسال فعالیت‌های باستان‌شناسی در معبد  آناهیتا از سر گرفته شد.

وی افزود: سال ۱۳۴۷ معبد آناهیتا جزو پنج پروژه بزرگ ایران برای انجام کاوش‌های باستان‌شناسی بود و فعالیت‌های گسترده باستان شناسی توسط پژوهشگران و باستان شناسان ایرانی در این بنا انجام شد، اما متاسفانه به دلایل نامعلومی ادامه کاوش‌ها در آن متوقف شد و اکنون از سر گرفته شده است.

مدیر پایگاه ملی معبد آناهیتا کنگاور ادامه داد: هدف از انجام این فعالیت‌های باستان شناسی، مشخص کردن وضعیت ساختارهای معماری اثر و ساماندهی این بنای تاریخی است.

وی تصریح کرد: با توجه به اهمیت این بنا به عنوان یکی از مهمترین آثار تاریخی ایران و به عنوان مهمترین قطب گردشگری شرق استان و به تعبیری دومین سازه سنگی بزرگ پس از تخت جمشید، ضرورت  دارد که توجه ویژه‌ای به آن شود.

گراوند افزود: این اثر می‌تواند به عنوان هویت ملی و یک ساختار معماری منسجم از دوره تاریخی از نظر گردشگری نیز اهمیت زیادی داشته باشد و مردم نیز انتظار دارند که توجه ویژه‌ای به آن شود، لذا امیدواریم مسئولین استانی و کشوری این مسئله را مورد توجه قرار دهند.