زندگینامه صدای موسیقی اصیل ایران و شوالیه موسیقی جهان شهرام ناظری

توجه خاص به مولانا

نوشتار اصلی: شکل ویژهٔ اشعار مولانا

ناظری در اجرای شعرهای مولوی پیشرو تمامی خوانندگان بوده‌است. آلبوم مثنوی موسی و شبان و صدای سخن عشق رویکرد جدیدی به موسیقی و شعر عرفانی محسوب می‌شود که ناظری در سالهای پایانی دهه پنجاه و سالهای آغازین دهه شصت خورشیدی از خود بر جای گذاشت. همچنین در سال ۱۳۶۴ به مناسبت گرامی داشت هشتصمدین زادروز مولوی دو اثر گل صد برگ و یادگار دوست را منتشر کرد. اثر یادگار دوست به عنوان اولین سمفونی ایرانی و گل صد برگ به عنوان یکی از پرفروش ترین اثار موسیقی ایران، هر دو انقلابی در موسیقی سنتی ایران بوجود آوردند. این یادواره بار دیگر دو دهه بعد برای بزرگداشت مولانا، تکرار شد. از دیگر آثار برجسته ایشان که بر روی شعرهای مولوی اجرا شده می‌توان به آلبوم مولویه (آلبوم) نیز اشاره کرد که از سوی بوستون گلوب و لس آنجلس تایمز به عنوان یکی از پنج آلبوم برتر موسیقی سال ۲۰۰۷ در سطح جهان انتخاب گردید.^[۱]

شاهنامه خوانی

یکی از ویژگی‌های بارز شهرام ناظری نسبت به خوانندگان هم‌عصرش توجه ویژهٔ وی به اسطوره‌ها و تحقیق و جستجو در خصوص لحن‌های حماسی گمشدهٔ آواز ایرانی است. وی نخستین خواننده‌ای است که برای شاهنامه خوانی پژوهشی چندین ساله کرد و در آمریکا، فرانسه و تونساجراهای صحنه‌ای شاهنامه خوانی داشت. ^[۲]
ناظری شاهنامه را در سه بستر ارائه می‌دهد:

1. اجرای شاهنامه و ارائهٔ آن با موسیقی مقامی، برگرفته از فضای فکری و قومیتهای ایرانی. این نوع، در آکادمی کارتاژ تونس که یک شهر تاریخی با پیشینه ۴ هزار ساله‌است و همچنین در جشنواره سن فلوران فرانسه اجرا شده‌است.
2. اجرای شاهنامه با ارکستر بزرگ کلامی بر مبنای موسیقی دستگاهی. در این بخش ناظری به همراه کیوان ساکت بر روی شاهنامه کار کرده‌است.
3. برداشت سوم نیز اجرای شاهنامه با گروه اینترنشنال در نیویورک با همراهی حافظ ناظری است که نمونه آن در سال ۲۰۱۰ در سالن کارنگی هال نیویورک اجرا شده‌است.

شهرام ناظری با تلاش‌ها و اجراهایی که تا کنون داشته‌است راه را برای شاهنامه خوانی خوانندگان جوان هموار نموده‌است.

نوآوری‌های ناظری

شهرام ناظری به جهت روحیه خلاقانه و تکرار ناپذیری اش بسیار معروف است. از این رو آثارش همراه با پژوهشهای موسیقیایی و نوآوریهای بکر همراه بوده می‌باشد. وی نخستین خواننده‌ای است که ساز تنبور را همراه با گروه تنبور شمس به صورت شایسته و گسترده‌ای به دوستداران موسیقی شناساند. همچنین اجرای شعر نو به صورت آواز بر موسیقی ایرانی در سالهای پایانی دهه پنجاه خورشیدی برای نخستین بار توسط وی انجام شده‌است.

افتخارات

• دریافت جایزهٔ «بهترین موسیقی عرفانی جهان» در سال ۱۹۹۷ میلادی در جشنوارهٔ فاس مراکش.

وی پس از دریافت این جایزه از سوی مطبوعات آمریکا لقب پاواروتی ایران را نیز دریافت کرد.

• دریافت نشان «شوالیه ادب و هنر» از سوی دولت فرانسه در مهرماه ۱۳۸۶ (اکتبر ۲۰۰۷).^[۳]

این نشان بالاترین نشان فرهنگی فرانسه‌است و پاس‌داشتی است از طرف دولت فرانسه به هنرمندانی که تلاش ویژه‌ای در جهت اعتلای فرهنگ و هنر دارند.

• دریافت عنوان هنرمند برتر آسیا از طرف مجمع آسیاسوسایتی.

در این مراسم بان کی‌مون دبیر کل سازمان ملل متحد تقدیر ویژه‌ای از شهرام ناظری به عمل آورد^[۴].

• دریافت جایزهٔ «اسطورهٔ زنده» ^{[واژه‌نامه ۱]} از دانشگاه یوسی‌اِل‌اِی.
• دریافت نشان طلایی سماع بارگاه مولانا از دست اسین چلبی نواده مولانا در سال ۱۳۸۶ در شهر قونیه ترکیه و انتخاب به عنوان رییس افتخاری مرکز مولانا پژوهی دانشگاه سلجوق در ایران. ^[۵]
• دریافت کلید طلایی شهر خوی و مقبرهٔ شمس در جشنوارهٔ بین المللی شمس تبریزی در آبان ۱۳۸۶.
• دریافت لوح سپاس از شهرداری شهر ایرواین کالیفرنیا به پاس قدردانی از تلاشهای شهرام ناظری در ترویج پیام معنوی صلح در قالب موسیقی و شعرهای مولوی
• نامگذاری روز ۲۵ ماه فوریه سال ۲۰۰۶ به نام «شهرام ناظری»، توسط رئیس شواری شهر و شهردار سن دیه گو در حوزهٔ جغرافیایی سن‌دیه‌گوی ایالت کالیفرنیا. در مدت کوتاهی پس از این نامگذاری، کنگرهٔ آمریکا نیز با اهدای لوح سپاس از وی تقدیر نمود.
• دریافت تقدیرنامه از سوی دانشگاه هاروارد به دلیل نقش موثر ناظری در معرفی مولوی به دنیای غرب و نوآوری در موسیقی ایرانی و جذب مخاطبان غربی.

اجراهای زنده

شهرام ناظری از دوران نوجوانی بارها به روی صحنه رفته و برنامه زنده اجرا نموده‌است. اجراهای او در سالنهای مشهور دنیا همچون «کارنگی هال» و کداک تیاتر” باعث آشنایی بسیاری از غیر ایرانیان با موسیقی سنتی ایرانی شده‌است.

اجراهای زنده در داخل کشور

وی تنها خواننده برجسته ایرانی است که با وجود امکانات محدودی سالن شهرستانهای ایران به جهت علاقه‌ای که به مردم دارد بطور پیوسته در شهرستانهای مختلف اجرای زنده داشته‌است. اجراهای او در شهرهای آمل، نور، چالوس، خوی، بوشهر و قزوین از آن جمله می‌باشند.همچنین وی پس از زلزله بم کنسرتی به صورت رایگان برای مردم زلزله زده در کنار ارگ تاریخی بم اجرا کرد.

اجراهای زنده در خارج از ایران

آثار

منتشر شده

منتشر شده تنها در اروپا

• نوروز (ایران کردستان) – سرپرست گروه: حسین علیزاده – اجرا ۱۹۹۰ آلمان – انتشار ۱۹۹۵- ناشر شرکت:World network
• بیعت با مولوی^{[واژه‌نامه ۴]}: شهرام ناظری و گروه دستان^{[واژه‌نامه ۵]}، قطعه‌های این آلبوم همان قطعه‌های آلبومهای ساز نو آواز نو و سفر به دیگر سو می‌باشد.

منتشر نشده

دیداری

دیگر آثار

• بیست سال با آثار پرویز مشکاتیان، تابستان ۸۲ (در این آلبوم شهرام ناظری تنها آهنگ «محبوب من وطن» را خوانده‌است.)
• کنسرت افشاری ۶۲
• قطعه‌هایی آوازی که به اشتباه به مناجات‌های ناظری معروف شده‌اند و برخی اوقات از رادیو پخش می‌شوند.(این آثار بدون اجازهٔ استاد از رادیو پخش شده‌است و همگی بدون موسیقی اند.)